किडनी प्रत्यारोपणात प्रगत चाचणीचे महत्त्व
नागपूर : सरस्वती किडनी केअर सेंटरचे उद्घाटन आज नागपुरात ज्येष्ठ नेफ्रोलॉजिस्ट आणि किडनी प्रत्यारोपण क्षेत्रातील तज्ज्ञ डॉ. फिरोज अझीझ यांच्या हस्ते करण्यात आले. ते कोझिकोड केरळमध्ये सराव करत असून 22 तारखेला पत्रकार परिषदेत किडनी प्रत्यारोपणाच्या इम्युनोलॉजिकल चाचणीबाबत चर्चा करणार आहे.
त्यांनी प्रगत चाचणीचे महत्त्व अधोरेखित केले कारण ते मूत्रपिंड प्रत्यारोपणाचा एकंदर धोका कमी करण्यास मदत करते. ते पुढे म्हणाले की प्रगत चाचणी अनेक प्रकारे उपयुक्त आहे. किडनी प्रत्यारोपणासाठी जाणाऱ्या लोकांनी शहरात उपलब्ध असलेल्या प्रगत चाचणी सुविधेचा लाभ घ्यावा आणि सुरक्षित किडनी प्रत्यारोपण करावे असे आवाहन त्यांनी केले.
डॉ. फिरोज अझीझ, प्रख्यात ट्रान्सप्लांट फिजिशियन आणि नेफ्रोलॉजिस्ट, सुरक्षित किडनी प्रत्यारोपणाच्या प्रक्रियेसाठी प्रगत इम्युनोलॉजी चाचणीवर काही प्रकाश टाकतात.
डॉ. फिरोज अझीझ म्हणाले, “किडनी प्रत्यारोपण दात्याच्या प्रकारावर (जिवंत दाता किंवा मृत) अवलंबून असते. त्यांनी एचएलएचे महत्त्व आणि प्रत्यारोपणाच्या परिणामाचा अंदाज लावण्यासाठी ते कसे उपयुक्त आहे हे सांगितले. एचएलए ही प्रथिने आहेत जी आपली रोगप्रतिकारक शक्ती आपल्या शरीरात कोणत्या पेशी आहेत आणि कोणत्या नाहीत हे ओळखण्यासाठी वापरतात. ज्याप्रमाणे आपण रक्तगटाच्या आधारे रक्तगट ओळखतो, त्याचप्रमाणे HLA ही पेशीची ओळख आहे. HLA टायपिंग ही एक चाचणी आहे जी रुग्ण आणि अवयव प्रत्यारोपणासाठी दात्यांची जुळणी करण्यासाठी वापरली जाते. HLA टायपिंग संभाव्य अवयव दाता प्राप्तकर्त्यांसाठी किती योग्य आहेत हे ओळखण्यात मदत करू शकते. चांगला एचएलए जुळल्याने अवयव नाकारण्याचा धोका कमी होतो.
डॉ फिरोज अझीझ यांनी दान केलेल्या अवयवाच्या स्वीकृतीच्या फायद्यांसाठी दाता विशिष्ट अँटीबॉडी चाचणी आणि फ्लो सायटोमेट्री क्रॉसमॅच यांसारख्या प्रगत चाचण्यांची माहिती दिली. प्रत्यारोपणापूर्वी या चाचण्या करून प्रत्यारोपण केलेल्या अवयवांच्या यशस्वी स्वीकृतीचा अंदाज लावता येतो.
आतापर्यंत या चाचण्या प्रामुख्याने मेट्रो शहरांमध्ये उपलब्ध होत्या. आणि या केंद्रांवरून अहवाल येण्यासाठी 7 दिवसांपेक्षा जास्त वेळ लागायचा. अलीकडेच, सरस्वती किडनी केअर सेंटर, नागपूर येथे स्थापन करण्यात आलेल्या इम्युनोलॉजी लॅबने सर्व प्रगत चाचण्या करण्यास सुरुवात केली आहे.
ते पुढे म्हणाले, “या नवीन चाचण्या मृत दात्याच्या अवयव प्रत्यारोपणाच्या प्रक्रियेत मदत करतील. कॅडेव्हरिक ऑर्गन ट्रान्सप्लांटमध्ये, अवयव प्राप्तकर्त्याच्या शरीरात अल्प कालावधीत (सामान्यत: 12-24 तासांच्या आत) प्रत्यारोपित केले जातात. या प्रगत चाचण्या केल्याने सर्वात योग्य प्राप्तकर्ता शोधण्यात मदत होईल. अत्यावश्यक चाचणी किंवा अत्यावश्यक चाचणीसाठी सर्वात योग्य प्राप्तकर्ता शोधण्यात मदत होईल. प्रदेशातील सर्वात योग्य प्राप्तकर्त्याला अवयव वाटपाची प्रक्रिया जलद करणे.”
एबीओ इनकॉम्पॅटिबल किडनी प्रत्यारोपणाबाबतही त्यांनी माहिती दिली. यापूर्वी किडनी प्रत्यारोपण दात्याचा आणि प्राप्तकर्त्याचा रक्तगट सुसंगत असेल तरच शक्य होते. परंतु आता विज्ञानाच्या प्रगतीमुळे, रक्तगट A असलेला रक्तदाता B रक्तगट (किंवा त्याउलट) प्राप्तकर्त्याला किडनी दान करू शकतो, याला ABO असंगत किडनी प्रत्यारोपण असे म्हणतात.
ABO विसंगत प्रत्यारोपणाचा यशाचा दर आता रक्तगट जुळलेल्या किडनी प्रत्यारोपणाइतकाच चांगला आहे.
त्यांनी पुढे नमूद केले की, आता ABO विसंगत किडनी प्रत्यारोपणासाठी आवश्यक असलेल्या चाचण्या नागपुरातील सरस्वती किडनी केअर सेंटरच्या इम्युनोलॉजी लॅबमध्ये उपलब्ध आहेत आणि ABO विसंगत किडनी प्रत्यारोपणासाठी आवश्यक असलेल्या सर्व चाचण्या करण्याची सुविधा उपलब्ध आहे.
मृत दात्याच्या मूत्रपिंडाच्या प्रतिक्षा यादीत असलेल्या रुग्णांना त्यांनी काही महत्त्वाचा सल्ला दिला, की त्यांनी नियमित डायलिसिस करावे, नियमित अंतराने त्यांच्या नेफ्रोलॉजिस्टकडे पाठपुरावा करावा, वारंवार रक्त संक्रमण टाळावे, आणि तुमचा HLA प्रकार आणि अँटी HLA अँटीबॉडीज तपासण्यासाठी तपासणी करून त्यांना अवयवदानाच्या वेळी चांगले जुळणारे अवयव मिळण्यास मदत होईल.
